ΜΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΑ
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι ένα πρόβλημα που κάθε άντρας θα αντιμετωπίσει σε μεγάλη ηλικία. Για το λόγο αυτό, αλλά και επειδή η αντιμετώπιση της πάθησης σήμερα είναι πιο εύκολη και πιο αποτελεσματική, χρειάζεται παρακολούθηση και ορθή πληροφόρηση.
Τι πρέπει να ξέρουμε, λοιπόν;
Ο προστάτης αδένας είναι ένα όργανο του άνδρα που βρίσκεται στη βάση της ουροδόχου κύστης και περιβάλλει το αρχικό τμήμα της ουρήθρας. Με την πάροδο της ηλικίας υπερτρέφεται και δημιουργεί προβλήματα στην ομαλή έξοδο των ούρων από την κύστη.
Αναγκάζεστε να πάτε στην τουαλέτα συχνά (συχνουρία); Ξυπνάτε τη νύχτα πολλές φορές για να ουρήσετε, σε σημείο να διαταράσσεται ο ύπνος (νυκτουρία); Δυσκολεύεστε να συγκρατήσετε τα ούρα σας όταν έχετε επιθυμία για ούρηση (επιτακτική ούρηση-ακράτεια); Έχετε δυσκολία στην έναρξη της ούρησης (δυσουρία); Νιώθετε ότι η κύστη σας δεν αδειάζει; Η ούρηση διακόπτεται και ξαναρχίζει και η ροή είναι κακή;
Αυτά είναι τα υποκειμενικά ενοχλήματα που θα ακούσουμε από έναν ασθενή και, σε κάποιες περιπτώσεις, να μας τα περιγράφει με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο, σαφές δείγμα ότι η κοινωνική και επαγγελματική του ζωή αρχίζουν να επηρεάζονται από αυτά.
Η αιματουρία, ο πόνος στην ούρηση, μια οξεία λοίμωξη είναι λόγοι που μας οδηγούν στον ουρολόγο και έχουν ως βάση την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ). Τέλος, η επίσχεση ούρων είναι η αδυναμία κένωσης της κύστης και συνοδεύεται από πολύ πόνο, αγωνία και αποτελεί επείγουσα ανάγκη να πάμε στο γιατρό και συνήθως έχει ως βάση την ΚΥΠ.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η δακτυλική εξέταση είναι ο παλαιότερος και από τους πιο αξιόπιστους τρόπους να υπολογίσουμε το μέγεθος του προστάτη και την πιθανότητα να υπάρχει κακοήθεια, εκτιμώντας τη σύσταση και τη σκληρία του αδένα. Επίσης:
· Το υπερηχογράφημα, κυρίως το διακοιλιακό, μας δείχνει το μέγεθος του προστάτη, τη σύστασή του και το υπόλειμμα των ούρων μετά την ούρηση. Το διορθικό υπερηχογράφημα είναι εξέταση που μας απεικονίζει καλύτερα τον προστάτη, μας δείχνει καλύτερα τη σύστασή του, δεν πρέπει να είναι εξέταση ρουτίνας και συνιστάται σε περίπτωση που υπάρχει η υποψία καρκίνου του προστάτη.
· Η ουρορομετρία είναι ένας τρόπος απεικόνισης της ούρησης,μετρά δηλαδή την ποσότητα των εξερχομένων ούρων, στη μονάδα του χρόνου. Είναι χρήσιμη εξέταση χωρίς να είναι απόλυτα απαραίτητη παντού.
· Γενική ούρων-καλλιέργεια ούρων και μέτρηση του PSA είναι εργαστηριακές εξετάσεις που είναι στην πρωτιά του ελέγχου. Επιβάλλεται να σημειώσουμε ότι το PSA είναι δείκτης που αφορά στον καρκίνο του προστάτη. Είναι δείκτης που δε μας λέει αν έχουμε καρκίνο του προστάτη, αλλά αν πρέπει να ψάξουμε και να κάνουμε βιοψία. Πρέπει να είναι μια εξέταση ρουτίνας για τους άνδρες. Η εκτίμηση του PSA πρέπει να γίνεται με σύνεση από τον ουρολόγο, ο οποίος θα συνεκτιμήσει και άλλες παραμέτρους.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ας δούμε ποιοι ασθενείς έχουν ένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση!
Ασθενείς με:
· οξεία επίσχεση ούρων, η οποία υποτροπίασε μετά την αφαίρεση του καθετήρα
· χρόνια επίσχεση
· με υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
· με υποτροπιάζουσα αιματουρία
· με λιθίαση της κύστης
· με εκκολπώματα της κύστης, καθώς και
· με διάταση του πυελοκαλυκικού συστήματος του νεφρού ή νεφρική ανεπάρκεια ως αποτέλεσμα της ΚΥΠ.
Η παρακολούθηση ενός άνδρα με αρχόμενα προβλήματα υπερπλασίας προστάτη είναι ίσως η πιο λογική αντιμετώπιση. Δεν είναι απαραίτητο με τα πρώτα ενοχλήματα να λαμβάνει αγωγή και κυρίως να οδηγείται σε χειρουργική επέμβαση.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Συνήθως, η πρώτη επιλογή θεραπείας είναι η φαρμακευτική αγωγή με:
· αναστολείς 5-α αναγωγάσης
· αποκλειστές των αδρενεργικών υποδοχέων ( α-blockers)
· συνδυασμός των δύο παραπάνω
· φάρμακα στυτικής δυσλειτουργίας.
Τα φάρμακα αυτά, βοηθούν την ποιότητα της ούρησης και μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων. Δεν αποτελούν όμως μόνιμη – τελική θεραπεία με την στενή έννοια του όρου, γιατί ο μηχανισμός δράσης τους δεν μπορεί να αναστείλει την παθολογοανατομική πρόοδο της νόσου.
Οι αναστολείς των α-αδρενεργικών υποδοχέων ρίχνουν καμιά φορά την αρτηριακή πίεση του ασθενούς, που πολλές φορές εκδηλώνεται ως ζάλη ή αδυναμία. Η παλίνδρομη εκσπερμάτιση είναι ακόμη μια -όχι τόσο συχνή- παρενέργεια των φαρμάκων αυτών. Έχουν όμως άμεση δράση και η χρόνια χρήση τους είναι σχετικά ασφαλής.
Οι αναστολείς της 5-α αναγωγάσης, όταν χρησιμοποιούνται, ρίχνουν την τιμή του PSA. Έτσι, όταν λαμβάνονται αυτά τα φάρμακα, πρέπει να αναφέρονται στο θεράποντα ιατρό για να γίνει κατάλληλη εκτίμηση της τιμής του PSA ( ο μηχανισμός δράσης τους βασίζεται στην προσπάθεια τους να ελέγξουν το μέγεθος του προστατικού αδενώματος). Ευρύτατη, τέλος, είναι και η χρήση φυτικών σκευασμάτων όπως τα Sawpalmetto και Pugeumafricanum.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Ανοικτές χειρουργικές επεμβάσεις γίνονται πια σε προστάτη αδένα με πολύ μεγάλο μέγεθος, εκεί όπου ο ουρολόγος πιστεύει ότι η διουρηθρική εκτομή δεν είναι αρκετή για τη βελτίωση των συμπτωμάτων του ασθενούς. Πάντως, τα αποτελέσματα μιας ανοικτής χειρουργικής επέμβασης είναι άριστα, όμως απαιτούνται πολλές μέρες νοσηλείας και μεγάλη περίοδος ανάρρωσης μετεγχειρητικά.
Σήμερα σε μεγάλο ποσοστό γίνονται διουρηθρικές επεμβάσεις, μιας και μειώνονται σημαντικά τα προβλήματα κατά τη διάρκεια της επέμβασης, μειώνεται ο χρόνος νοσηλείας και συντομεύεται η επάνοδος του ασθενούς στην καθημερινότητά του. Η χρήση του GreenLight Laser, καθώς και η εξάχνωση (Turis), είναι μέθοδοι διουρηθρικής επέμβασης που μειώνουν ακόμη περισσότερο τις μέρες νοσηλείας και βοηθούν τον ασθενή να επανέλθει στις δραστηριότητές του συντομότερα.
Οι ασθενείς, μετά την επέμβαση για την ΚΥΠ, παρουσιάζουν σχεδόν πάντα -σε μικρό ή μεγάλο βαθμό- αιματουρία, ερεθιστικά ενοχλήματα, συχνουρία και παλίνδρομη εκσπερμάτιση. Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν μετά από 1 ή δυο μήνες από την επέμβαση.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι ένα πρόβλημα που πάντα θα απασχολεί τον άνδρα και θα είναι ταμπού γι’ αυτόν. Η συχνή παρακολούθηση και η καλή πληροφόρηση είναι απαραίτητες για την κατανόηση των συμπτωμάτων και των θεραπειών. Η φαρμακευτική αγωγή, καθώς και η βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών, έχουν κάνει πιο αποτελεσματική και, θα έλεγε κάποιος, πιο εύκολη την αντιμετώπιση της κατάστασης που σχεδόν όλοι οι άνδρες βιώνουν με την πάροδο της ηλικίας.
ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ (Transurethral prostatectomy, TURP)
Είναι η συχνότερη επέμβαση που γίνεται παγκόσμια για τη θεραπεία της ΚΥΠ. Γίνεται δια μέσου της ουρήθρας με τη χρήση ειδικού εργαλείου, του ηλεκτροτόμου (ρεζεκτοσκοπίου), που εισάγεται από το πέος στην ουρήθρα και φτάνει μέχρι την κύστη.
Η αφαίρεση του προστατικού αδενώματος γίνεται με ειδική αγκύλη που τοποθετείται στο διουρηθρικό εργαλείο. Η ειδική αγκύλη , κόβει τον προστάτη με ηλεκτρικό ρεύμα σε μικρά κομμάτια. Συγχρόνως, μπορεί να γίνεται και καυτηριασμός των σημείων του προστάτη που αιμορραγούν εξαιτίας της εκτομής του. Τα κομμάτια του προστατικού ιστού που κόβονται συσσωρεύονται στην κύστη και απομακρύνονται με πλύσεις με ειδικό ορό.
Μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης, τοποθετείται ένας καθετήρας μέσω της ουρήθρας, ενώ μέσω του καθετήρα γίνονται συνεχείς πλύσεις στην κύστη. Ο καθετήρας παραμένει συνήθως για 2 ημέρες. Τα συμπτώματα βελτιώνονται στο 70%-90% των ασθενών. Στο 85% μειώνεται το σκορ των συμπτωμάτων, ενώ η μέγιστη ροή των ούρων αυξάνεται.
Όπως σε κάθε χειρουργική επέμβαση, οι κίνδυνοι για τον ασθενή εξαρτώνται από την προεγχειρητική του κατάσταση και τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει. Μετεγχειρητικές επιπλοκές αποτελούν οι ουρολοιμώξεις, η αιματουρία και σπάνια, η επίσχεση ούρων. Μετά την εγχείρηση, οι περισσότεροι άντρες βιώνουν για μερικές ημέρες μια επιτακτική ανάγκη ούρησης. Μετεγχειρητικά, στους περισσότερους άντρες παρατηρείται παλίνδρομη εκσπερμάτιση λόγω εκτομής του αυχένα της κύστης, ενώ η στύση και ο οργασμός δεν επηρεάζονται.
Εξέλιξη της κλασικής μονοπολικής διουρηθρικής προστατεκτομής αποτελεί η διουρηθρική εξάχνωση του προστάτη αδένα με τη χρήση της διπολικής διαθερμίας, το λεγόμενο TURis (διουρηθρικήεκτομή σε φυσιολογικό ορό). Η χρήση της διπολικής τεχνολογίας αυξάνει περαιτέρω την ασφάλεια της επέμβασης.
Οι διαφορές της σε σχέση με τη μονοπολική είναι:
– η καλύτερη αιμόσταση κατά τη διάρκεια του χειρουργείου
– το υγρό που χρησιμοποιείται ως υγρό πλύσεων είναι φυσιολογικός ορός (φυσιολογικό αλατούχο διάλυμα) σε αντίθεση με τη γλυκίνη που χρησιμοποιείται στην κλασική μονοπολική διαθερμία με αποτέλεσμα να αποφεύγεται η ανεπιθύμητη απορρόφηση των υγρών της πλύσεως, που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το λεγόμενο TUR σύνδρομο (με κύρια χαρακτηριστικά τη σύγχυση,την υπέρταση και την υπονατριαιμία)
– δεν απαιτείται τοποθέτηση γείωσης όπως στη μονοπολική διαθερμία, εφόσον το ηλεκτρικό ρεύμα περνάει απευθείας από το ένα άκρο του ηλεκτροδίου στο άλλο.
ΑΝΟΙΚΤΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ
Η ανοικτή προστατεκτομή γίνεται, όταν ο προστάτης έχει μεγαλώσει αρκετά ώστε να μην επιτρέπει την εφαρμογή της διουρηθρικής προστατεκτομής με ασφάλεια (συνήθως αδενώματα μεγαλύτερα των 130 κεκ) . Μέσα από μια μικρή τομή που γίνεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς, αφαιρείται ο αδένας χωρίς την κάψα του.
Υπάρχουν δύο ήδη ανοικτής προστατεκτομής: η διακυστική, όπου ο προστάτης αφαιρείται μέσα από την κύστη και η οπισθοηβική, όπου ανοίγεται η κάψα του προστάτη και αφαιρείται ο αδένας. Μετά από την ανοικτή προστατεκτομή, τοποθετείται καθετήρας στην κύστη για 5 έως 7 ημέρες.
Είναι πολύ αποτελεσματική στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην επίτευξη ικανοποιητικής ροής ούρων. Η ανάγκη επανεπέμβασης είναι πολύ σπάνια, απαιτεί όμως λίγο μακρύτερη μετεγχειρητική νοσηλεία και παραμονή του καθετήρα. Εφαρμόζεται σε μεγάλα αδενώματα, καθώς επίσης και όταν συνυπάρχει και άλλη παθολογία που χρειάζεται αντιμετώπιση (π.χ. εκκόλπωμα).
ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
– Προστατεκτομή με χρήση Laser
Γίνεται με την εισαγωγή ειδικού οργάνου μέσα στην ουρήθρα και με άμεση όραση και τη χρήση ειδικών οπτικών ινών, που συνδέονται με μηχανήματα παραγωγής laser διαφόρων τύπων. Οι πιο δοκιμασμένες τεχνικές είναι το Holmium laser και το laser πράσινου φωτός. Η ενέργεια του laser φέρεται με μια ίνα στους ιστούς και χρησιμοποιείται για εξάχνωση ή για θερμοπηξία.
Το βασικό πλεονέκτημα της laser προστατεκτομής, είναι ότι η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου με μεγαλύτερη ασφάλεια, όπως σε άντρες με σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα. Τα μειονεκτήματα περιλαμβάνουν την αδυναμία ιστολογικής εξέτασης(βιοψίας),τα συχνότερα ερεθιστικά φαινόμενα και το αυξημένο κόστος εξοπλισμού και ινών.
– Προστατικές προθέσεις (stents)
Χρησιμοποιούνται με τη μορφή μόνιμων ή προσωρινών μεταλλικών πλεγμάτων που διατηρούν ανοικτή την προστατική ουρήθρα. Εφαρμόζονται σε μικρή ομάδα ασθενών που φέρουν μόνιμο καθετήρα και δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση εξαιτίας της κακής γενικής κατάστασής τους. Κάθε ασθενής ξεχωριστά σε συνεργασία με τον ιατρό ουρολόγο θα επιλέξει την καταλληλότερη για τον ίδιο θεραπευτική αντιμετώπιση.