Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος. Ανάλογα λοιπόν με την εντόπιση, έχουμε λιθίαση των νεφρών, λιθίαση των ουρητήρων, λιθίαση της ουροδόχου κύστεως και τέλος λιθίαση της ουρήθρας. Αυτή, είναι η τρίτη κατά σειρά συχνότητας, πάθηση στον άνθρωπο, μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες σε αναλογία 2, 5:1.
ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ;
Ο οργανισμός αφομοιώνει από τα τρόφιμα τις ουσίες που είναι απαραίτητες για την κάλυψη των αναγκών του και αποβάλλει όσες είναι περιττές στα ούρα, μέσω του φιλτραρίσματος (διήθησης) του αίματος από τα νεφρά.
Οι λίθοι, όπως λέγονται επιστημονικά οι πέτρες, σχηματίζονται όταν ορισμένες από τις αποβαλλόμενες ουσίες (όπως το ασβέστιο ,τα οξαλικά και τα φωσφορικά άλατα) βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις και στο κατάλληλο περιβάλλον ούρων, με αποτέλεσμα την κρυσταλλοποίησή τους.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Μια πέτρα στο νεφρό μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα, μέχρι να αλλάξει θέση μέσα στο νεφρό ή να περάσει στον ουρητήρα, το σωλήνα δηλαδή, που συνδέει το νεφρό με την ουροδόχο κύστη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ενδέχεται να αντιμετωπίσετε:
Έντονο πόνο στη ράχη, κάτω από τα πλευρά. Πόνο που εξαπλώνεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στη βουβωνική χώρα . Πόνο που έρχεται σε κύματα και κυμαίνεται σε ένταση. Πόνο κατά την ούρηση. Ροζ, κόκκινα ή καφέ ούρα. Ναυτία και έμετο. Επίμονη ανάγκη για ούρηση. Συχνουρία. Πυρετό και ρίγη, εάν συνυπάρχει λοίμωξη. Ούρηση μικρών ποσοτήτων ούρων.
ΠΟΙΑ ΕΙΔΗ ΛΙΘΩΝ ΕΧΟΥΜΕ;
Υπάρχουν διάφορα είδη λίθων, που καθορίζονται με βάση τη χημική τους σύσταση.
· Οι λίθοι από ασβέστιο, είναι οι πιο συχνοί. Εμφανίζονται σε μεγαλύτερη συχνότητα σε άντρες ηλικίας 20-30 ετών. Το ασβέστιο, ενώνεται με άλλες ουσίες, όπως τα οξαλικά και ο φωσφόρος και σχηματίζει τελικά την πέτρα.
· Οι λίθοι κυστίνης, σχηματίζονται σε άτομα που πάσχουν από κυστινουρία. Αυτή, είναι μία κληρονομική νόσος που προσβάλλει και τα δύο φύλα.
· Οι λίθοι από στρουβίτη, σχηματίζονται συνήθως σε γυναίκες που πάσχουν από λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος. Οι λίθοι αυτοί, μπορεί να γίνουν πολύ μεγάλοι σε μέγεθος.
· Οι λίθοι από ουρικό οξύ, είναι πιο συχνοί στους άντρες παρά στις γυναίκες.
· Ο κίνδυνος εμφάνισής τους, αυξάνει σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία.
ΓΙΑΤΙ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥΣ;
Καθώς αυξάνεται η περιβαλλοντική θερμοκρασία, ιδρώνουμε περισσότερο, συνεπώς, έχουμε μεγάλες απώλειες υγρών. Εάν τα υγρά αυτά δεν αναπληρώνονται, τα παραγόμενα ούρα είναι συμπυκνωμένα και περιέχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από τα άλατα που δημιουργούν τους λίθους. Για να καταλάβει κάποιος αν ενυδατώνεται καλά, δεν έχει παρά να κοιτάξει το χρώμα των ούρων του, αν είναι σχεδόν διάφανο, πίνει άφθονα υγρά, ενώ αν είναι κίτρινο ή σκούρο κίτρινο δεν πίνει αρκετά.
ΠΟΙΟΙ ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ;
Ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να ευνοήσει τη νεφρολιθίαση είναι η διατροφή και ιδίως η κατανάλωση πολλών επεξεργασμένων τροφίμων (περιέχουν πολύ αλάτι) και κρεατικών. Μελέτες, έχουν δείξει ότι τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνεται η συχνότητα της νεφρολιθίασης, γεγονός που αποδίδεται στη δυτικού τύπου διατροφή, που περιέχει άφθονα τέτοια τρόφιμα. Άλλοι παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη των λίθων, είναι η γενετική προδιάθεση, οι μεταβολές του σωματικού βάρους (αυξάνει τον κίνδυνο το απότομο αδυνάτισμα) και φυσικά η μειωμένη κατανάλωση υγρών.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Εάν ο γιατρός σας υποψιάζεται ότι έχετε νεφρολιθίαση, μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιήσετε διαγνωστικές εξετάσεις όπως:
• Εξετάσεις αίματος: Μπορεί να αποκαλύψουν πολύ ασβέστιο ή ουρικό οξύ στο αίμα σας. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αίματος, διευκολύνουν την παρακολούθηση της υγείας των νεφρών σας.
• Εξετάσεις ούρων: Η 24ωρη συλλογή ούρων μπορεί να δείξει ότι εκκρίνετε μεγάλες ποσότητες λιθογόνων ουσιών ή μικρές ποσότητες ουσιών που εμποδίζουν το σχηματισμό λίθων. Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει να πραγματοποιήσετε τρεις συλλογές ούρων, επί τρεις συνεχόμενες ημέρες.
• Απεικονιστικός έλεγχος
Οι εξετάσεις κυμαίνονται από απλή ακτινογραφία κοιλίας, που μπορεί να μην δείξει μικρές πέτρες στους νεφρούς ως υψηλής ταχύτητας αξονική τομογραφία (CT) που μπορεί να αποκαλύψει ακόμα και ελάχιστου μεγέθους πέτρες. Άλλες απεικονιστικές επιλογές περιλαμβάνουν το υπερηχογράφημα και την ενδοφλέβια ουρογραφία η οποία περιλαμβάνει την έγχυση σκιαγραφικής ουσίας σε μια φλέβα του βραχίονα σας.
• Ανάλυση των αποβληθέντων λίθων
Μπορεί να σας ζητηθεί να ουρήσετε μέσα από ένα σουρωτήρι για να συλλέξετε λίθους. Το εργαστήριο ανάλυσης θα αποκαλύψει τη σύνθεση τους. Ο γιατρός σας θα χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για να καθορίσει τι προκαλεί πέτρες στους νεφρούς και για να σας δώσει οδηγίες για την πρόληψή τους.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Η ΛΙΘΙΑΣΗ;
Η απόφαση για το είδος της θεραπείας εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος και, κατά δεύτερο λόγο, από την εντόπιση του λίθου. Σε ποσοστό 85% περίπου οι λίθοι διαμέτρου μικρότερης των 5 χιλ. αποβάλλονται συνήθως αυτόματα. Οι πιθανότητες να περάσουν και να αποβληθούν αυτόματα οι λίθοι αυξάνονται όσο πιο χαμηλά βρίσκονται (δηλαδή όσο είναι πιο κοντά προς την κύστη). Σε περίπτωση μη αυτόματης αποβολής του λίθου, το χρονικό όριο των 4 εβδομάδων θεωρείται ένας λογικός χρόνος αναμονής, αφού ο νεφρός δεν κινδυνεύει στο διάστημα αυτό.
Η θεραπεία της ουρολιθίασης, αναλόγως με την περίπτωση και με το είδος του λίθου, μπορεί να είναι :
• Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL)
• Ουρητηροσκόπηση και ενδοσκοπική λιθοτριψία
• Διαδερμική νεφρολιθοτριψία (PCNL)
Η χειρουργική αφαίρεση των λίθων με τομή έχει, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, στη σημερινή εποχή περιοριστεί πάρα πολύ.
Η πιθανότητα σχηματισμού νέου λίθου ένα χρόνο μετά το αρχικό επεισόδιο λιθίασης φθάνει το 10%, με το ποσοστό να αυξάνει στο 30-40% μετά τα 5 χρόνια και να γίνεται 50-60% στη δεκαετία. Γι’ αυτό, χρειάζεται παρακολούθηση των ασθενών με λιθίαση εξατομικευμένα, ανάλογα με την προδιάθεση του ατόμου να δημιουργεί λίθους σε χρονικά διαστήματα, τα οποία θα προσδιορίσει ο θεράπων ιατρός με υπέρηχο νεφρών-κύστης και απλή ακτινογραφία νεφρών, ουρητήρων και κύστης (ΝΟΚ).
ΠΡΟΛΗΨΗ
¨ Να πίνετε άφθονα υγρά. Τουλάχιστον 2,5 λίτρα υγρά (κυρίως νερό), το 24ωρο είναι απαραίτητα για να αποφεύγονται οι υψηλές συγκεντρώσεις μετάλλων στα ούρα και έτσι ο κίνδυνος κρυσταλλοποίησής τους. Αν γυμνάζεστε ή ασχολείστε με βαρύ, χειρωνακτικό επάγγελμα, μπορεί να χρειάζεστε μεγαλύτερη ποσότητα, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
¨ Να πίνετε ένα ποτήρι φυσικό χυμό από πορτοκάλι ή άλλο εσπεριδοειδές την ημέρα.
¨ Να αποφεύγετε τα πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα και όσα έχουν πολύ αλάτι.
¨ Να μην χρησιμοποιείτε επιτραπέζιο αλάτι στο μαγείρεμα και στο πιάτο σας.
¨ Βεβαιωθείτε ότι καταναλώνετε όσο ασβέστιο χρειάζεστε (συνιστώνται τουλάχιστον τρία γαλακτοκομικά την ημέρα στους ενήλικες).
ΑΝ ΗΔΗ ΕΧΕΤΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙ ΠΕΤΡΑ
Οι διατροφικές συστάσεις διαφοροποιούνται αναλόγως με το είδος της πέτρας που παρουσιάζει ένα ασθενής.
Πέτρες οξαλικού ασβεστίου
· Περιορίστε το αλάτι
· Περιορίστε τις ζωικές πρωτεΐνες (λ.χ. κρέας, ψάρι, αυγά)
· Να προσλαμβάνετε αρκετό ασβέστιο(από τη διατροφή ή/και με διατροφικό συμπλήρωμα)
· Να αποφεύγετε τα τρόφιμα που περιέχουν πολλά οξαλικά άλατα (λ.χ. σπανάκι, σέλινο, ξηροί καρποί, πίτυρα σιταριού, σοκολάτα, τσάι)
Πέτρες φωσφορικού ασβεστίου
· Περιορίστε το αλάτι
· Περιορίστε τις ζωικές πρωτεΐνες (λ.χ. κρέας, ψάρι, αυγά)
· Να προσλαμβάνετε αρκετό ασβέστιο(από τη διατροφή ή/και με διατροφικό συμπλήρωμα)
Πέτρες ουρικού οξέος
· Περιορίστε τις ζωικές πρωτεΐνες (λ.χ. κρέας, ψάρι, αυγά)
Αυτό το ξέρατε;
Η αποβολή του περιττού νατρίου (αλάτι) από τους νεφρούς, διεγείρει την έκκριση ασβεστίου και έτσι αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση πέτρας. Αυτός, είναι ο λόγος που οι ειδικοί, συνιστούν να αποφεύγουμε το αλάτι.