Η υπογονιμότητα είναι πιο συχνή από όσο φανταζόμαστε, καθώς απαντάται στο 15% – 20% των ζευγαριών γόνιμης ηλικίας, τα οποία, παρά τις τακτικές επαφές για περισσότερο από ένα χρόνο, δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν.
Ανεξάρτητα από την ηλικία, υπολογίζεται ότι περίπου 1 στα 8 ζευγάρια που προσπαθούν να κάνουν παιδί, αντιμετωπίζουν κάποιο μικρό ή μεγάλο πρόβλημα υπογονιμότητας.
ΑΙΤΙΑ ΑΝΔΡΙΚΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ
• ΑΙΤΙΑ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΑ ΣΤΟΥΣ ΟΡΧΕΙΣ (Διαταραχές σπερματογένεσης)
√ Ελαττωματική σπερματογένεση που μπορεί να οφείλεται σε πρωτοπαθή ορχική ανεπάρκεια, είτε λόγω γενετικών ανωμαλιών (σύνδρομο Down, σύνδρομο Klinefelter), είτελόγω προβληματικής αναπτύξεως των όρχεων (κρυψορχία, ατροφία, germcellaplasia, sertolicell – Οnlysyndrome ή και ανορχία).
√ Κιρσοκήλη.
√ Περιβαλλοντικοί παράγοντες (μόλυνση της ατμόσφαιρας, αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος).
√ Ιογενής ορχίτιδα.
√ Ακτινοβολία.
√ Λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων.
√ Επίμονο σωματικό και ψυχολογικό stress.
• ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΟΡΧΕΩΝ (Διαταραχές εκφορητικού συστήματος –Σεξουαλική δυσλειτουργία)
√ Αποφρακτική αζωοσπερμία
√ Ολιγοζωοσπερμία
√ Η παλίνδρομη εκσπερμάτιση
√ Η σεξουαλική δυσλειτουργία
√ ΑΙΤΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ (Διαταραχές υποθαλάμου – υποφύσεως και παθήσεις άλλων αδένων)
√ Λοιμώξεις του ουροποιητικογενετικού συστήματος
√ Ανοσοβιολογικοί παράγοντες (αντισπερματικά αντισώματα)
√ Γενετικοί παράγοντες – Κατακερματισμός DNA Σπέρματος
Όταν το κύριο αίτιο της αντρικής υπογονιμότητας δεν μπορεί να εντοπιστεί (ιδιοπαθής υπογονιμότητα), δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ή αντιμετωπίζεται, αλλά χωρίς ικανοποιητικό αποτέλεσμα, τότε το ζευγάρι απευθύνεται σε εξειδικευμένα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, προκειμένου να εφαρμοστεί κατά περίπτωση κάποια μέθοδος υποβοηθούμενης σύλληψης.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ – ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας προκύπτει συνήθως με το πρώτο σπερμοδιάγραμμα. Η απλή λοιπόν εξέταση του σπέρματος, μετά από τρεις – τέσσερις ημέρες σεξουαλικής αποχής, μαζί με τη λήψη ιστορικού και τη φυσική εξέταση του άνδρα, αποτελούν την πρώτη πράξη της διαγνωστικής διαδικασίας.
ΑΛΛΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
√ Καλλιέργειες ούρων και σπέρματος
√ Ορμονικές, βιοχημικές και ανοσολογικές μετρήσεις στο σπέρμα και στο αίμα
√ Γενετικό έλεγχο με καρυότυπο και χαρτογράφηση Yχρωμοσώματος, ανίχνευση γονιδίου κυστικής ίνωσης, θραύση του DNA των σπερματοζωαρίων
√ Απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημμα ουροδόχου κύστεως, προστάτου, έγχρωμο υπερηχογράφημμα οσχέου).
Οι πληροφορίες που θα συλλεχθούν αξιολογούνται από τον ειδικό ουρολόγο – ανδρολόγο και ορίζουν την τελική διάγνωση της αιτίας της υπογονιμότητας.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία εστιάζει στην αντιμετώπιση του αίτιου, αν αυτό είναι δυνατόν να εντοπισθεί.
Στην Αποφρακτικού τύπου αζωοσπερμία, η θεραπεία έγκειται είτε στη χειρουργική αποκατάσταση της γεννητικής οδού, όταν αυτό είναι εφικτό, ή στη λήψη σπέρματος από τον όρχι για τη χρησιμοποίησή του, στη συνέχεια, για εξωσωματική μικρογονιμοποίηση.
Στην Παραγωγικού τύπου αζωοσπερμία, η θεραπεία έγκειται αποκλειστικά στην ανεύρεση σπερματοζωαρίων σε ορχικό ιστό μετά από πολλαπλές βιοψίες και στους δύο όρχεις. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν ανευρίσκονται ώριμα σπερματοζωάρια, οπότε γίνεται ειδική καλλιέργεια του ορχικού ιστού, για να πάρουμε γεννητικά κύτταρα πρωιμότερου σταδίου ανάπτυξης (σπερματίδες) και να τα χρησιμοποιήσουμε στη συνέχεια για την διενέργεια εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Σε υποψία μικροβιακής φλεγμονής του ανδρικού γεννητικού συστήματος με την καλλιέργεια σπέρματος, μπορούμε να οδηγηθούμε στην απομόνωση ενός μικροβίου του οποίου η αντιμετώπιση με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του σπέρματος. Να σημειωθεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η φλεγμονή αυτή είναι χρόνια και η εκρίζωση του υπεύθυνου μικροβίου ακόμα και με μακροχρόνια αντιμικροβιακή αγωγή δύσκολη.
Ως αναφορά στις ορμονικές διαταραχές, γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπισθεί μια ανισορροπία μεταξύ των ορμονών τόσο του φύλου, όσο και των θυρεοειδικών ορμονών, ενώ δε θα πρέπει να μας διαφεύγει ο έλεγχος του σακχάρου, καθώς μπορεί πίσω από μια υπογονιμότητα να κρύβεται ένας υποκλινικός σακχαρώδης διαβήτης.
Χειρουργική θεραπεία εφαρμόζεται στην αντιμετώπιση της κιρσοκήλης. Έχουν εφαρμοσθεί πολλές τεχνικές στην εγχείρηση της κιρσοκήλης που απέδωσαν γενικά βελτίωση του σπέρματος στα δύο τρίτα των περιπτώσεων και εγκυμοσύνη στο 30 – 40 % σε λιγότερο από ένα χρόνο.
Με τις σύγχρονες εξελίξεις στη θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας, τα περισσότερα ζευγάρια μπορούν να ελπίζουν ότι θα αποκτήσουν απόγονο με φυσικό τρόπο.
Οι πιθανότητες αυτές αυξάνουν όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση και η θεραπεία. Γι’ αυτό, θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμο αν όλοι οι έφηβοι εξετάζονταν από τον ουρολόγο – ανδρολόγο και αν ίσως οι άνδρες έκαναν ένα σπερμοδιάγραμμα στα πλαίσια ενός προγαμιαίου ελέγχου.