Ο όγκος του φυσιολογικού εξπερματίσματος, κυμαίνεται από 2ml έως 5ml. Από αυτά, τα 2-3 ml, προέρχονται από τις σπερματοδόχες κύστεις, το 0,5-1ml από τον προστάτη και το 0,1-0,5ml από τους αδένες του Cowper και του Littre (1). Ένα μικρό ποσοστό αντιπροσωπεύεται από τα σπερματοζωάρια.
Η φυσιολογική λειτουργία όλων αυτών των εκκρίσεων, δεν είναι πλήρως γνωστή. Όμως, γνωρίζουμε ότι τα σπερματοζωάρια που προέρχονται από την επιδιδυμίδα, μπορούν δύσκολα, υπό φυσιολογικές συνθήκες, να γονιμοποιήσουν ένα ωάριο, σε αντίθεση με τα σπερματοζωάρια του φυσιολογικού εξπερματίσματος. Έτσι, βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι εκκρίσεις αυτές κατά κάποιοn τρόπο «ενισχύουν» την γονιμοποιητική ικανότητα του σπέρματος.
Η ενίσχυση αυτή, μπορεί να αφορά σε κάποιο προστατευτικό ρόλο στα σπερματοζωάρια, δηλαδή βελτίωση του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται μέχρι την στιγμή της επαφής τους με το ωάριο ή να αφορά στη βελτίωση της κινητικότητάς τους ή τέλος, στην ενίσχυση της γονιμοποιητικής τους ικανότητας, όταν πλησιάζουν την εξωτερική μεμβράνη του ωαρίου. Μία άλλη σημαντική προσφορά των εκκρίσεων αυτών, είναι η «λίπανση» τόσο της ουρήθρας ( για να βοηθηθεί η ροή του εξπερματίσματος), όσο και η λίπανση του πέους, που τελικά θα κάνει ευκολότερη την διείσδυση ( αδένες του Littre).
Το προστατικό έκκριμα και τα εκκρίματα των σπερματοδόχων κύστεων και των άλλων αδένων, έχουν σαν κύριο προορισμό την προστασία και την διατήρηση της ακεραιότητας των σπερματοζωαρίων. Όπως για παράδειγμα ο ψευδάργυρος και η σπερμίνη, που έχουν ισχυρή αντιμικροβιακή δράση. Ανοσοσφαιρίνες διαφόρων τύπων (IgM, IgA), είναι δυνατόν να συμβάλλουν και αυτές στην αντιμικροβιακή προστασία.
Μία ουσία, που αποδεδειγμένα συμβάλλει στη γονιμοποιητική ικανότητα του σπέρματος μετά την εκσπερμάτιση, είναι η FPP ( Fertilisation Promoting Peptide), η οποία ουσία χημικά μοιάζει με την TRH ( ThyrotrophinReleasing Hormone). Ο τρόπος με τον οποίο δρα όμως, δεν είναι πλήρως γνωστός, ούτε είναι γνωστό αν υπάρχουν και άλλα παρόμοια πεπτίδια που έχουν τον ίδιο ρόλο.
Επίσης, ο EGF ( Epidermal Growth Factor), έχει πολύ υψηλές συγκεντρώσεις στο σπερματικό υγρό και ίσως και αυτός να συμβάλλει στην γονιμότητα.
Υπάρχουν διάφορα άλλα συστατικά που βρίσκονται μέσα στο προστατικό υγρό και έχουν ρόλους που ακόμα δεν είναι πλήρως διευκρινισμένοι. Όπως η όξινη φωσφατάση που διασπά μια άλλη ουσία που παράγεται στις σπερματοδόχες κύστεις, την γλυκεροφωσφατοχολίνη. Έτσι, έχουμε την δημιουργία της γλυκερυλφωσφατάσης που μπορεί να έχει σημαντική αποστολή στην προστασία και διατήρηση του σπερματοζωαρίου. Απόδειξη αυτού είναι ότι η γλυκερίνη, χρησιμοποιείται και εργαστηριακά για τον ίδιο σκοπό.
Ακόμα, διάφορα πολυαμίδια, που ανευρίσκονται στο προστατικό υγρό, είναι γνωστά γιατί αποτελούν τις πιο ισχυρές ουσίες στην φύση με δράση κατιόντων και έχουν σημαντική πρόσφορα στην μεταγραφή και μετάφραση του DNA. Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA), μια γνωστή γλυκοπρωτείνη επιφορτισμένη με το έργο της ρευστοποίησης του σπέρματος.
Πολύ ενδιαφέρον όμως, ίσως εξαιτίας της υψηλής συγκέντρωσής τους στον προστάτη, παρουσιάζουν ο ψευδάργυρος και τα κιτρικά. Τα τελευταία, βρίσκονται σε συγκεντρώσεις 240-1300 φορές υψηλότερα από ότι σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του οργανισμού, ενώ ο ψευδάργυρος σε συγκέντρωση 30 φορές μεγαλύτερη από ότι αλλού . Φαίνεται ότι υπάρχει μια στενή σχέση μεταξύ αυτών των δυο στοιχείων και ότι τα κιτρικά αποτελούν την ομάδα δεσμού μεταξύ των ιόντων του ψευδαργύρου, ο οποίος με την σειρά του βοήθα στην διατήρηση της δομής της χρωματίνης των σπερματοζωαρίων, εκτός του προαναφερθέντος προστατευτικού του ρόλου και της αντιμικροβιακής του δράσης.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι περισσότερες από αυτές τις ουσίες, είναι γνωστές μόνο ως προς την ύπαρξή τους και τις συγκεντρώσεις τους σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Ορισμένες δε απ’ αυτές, χρησιμοποιούνται σαν «δείκτες» κάποιας παθολογίας του προστάτη, αλλά δεν είναι κατανοητός ο φυσιολογικός τους ρόλος. Και όσο βέβαια η έρευνα δεν εστιάζει την προσπάθειά της στην πλήρη κατανόηση του μηχανισμού δράσης των ουσιών του προστατικού εκκρίματος αλλά και των σπερματοδόχων κύστεων, οι γνώσεις μας θα βρίσκονται στο σκοτάδι.